Fileerder van dienst

En zo haalt het ene argument het andere uit. Gezellig kan je het niet noemen, maar leerzaam is het soms wel. Als gevolg van een discussie over lokaal vlees versus vlees van pampakoeien, i.c. de discussie of mensen ooit de moeite nemen om daadwerkelijk bij een boer of slager te gaan kijken, vroeg ik me af wat de alternatieven zijn. Volgens mijn opponent moet het namelijk online worden geregeld.

Dat online klinkt ook heel bijdehand en bijdetijds, maar wat bedoelt hij eigenlijk? Het is zo'n vraag die je haast niet durft te stellen, want misschien heb je wel iets gemist. Of je krijg een flitsende uitleg over peer-to-peer cloud-based community driven client/server side no-break solid state systems, waarna je je een nietige nitwit voelt. Vervolgens durf je alleen maar iets onverstaanbaars te stamelen in de hoop dat je de indruk wekt dat je alleen maar even testte of je opponent net-zo-bij-de-tijd is als jij*.

Daadwerkelijk naar de boer
In de praktijk zal het wel weer gaan om keurmerken. We hebben in Nederland momenteel meer dan honderd duurzaamheidskeurmerken. Of dat dan wel duurzaam is en of de gemiddelde consument daar mee om kan gaan is sterk de vraag.

Lento Melo toont zelf aan heel diervriendelijk te zijn door middel van een indrukwekkende opsomming aan keurmerken. En natuurlijk geen consument die daar ooit naar kijkt, misschien is het percentage dat de moeite neemt om uit te zoeken wat ISO22000 of Verordening (EG) nr. 825/2004 nog wel kleiner dan het percentage dat daadwerkelijk naar de boer toe gaat...

Overdadig gecertificeerd
Als fileerder van dienst ben ik maar eens gaan spitten. Men is nogal trots op het overdadig gecertificeerde Uruguayaanse slachthuis. Jammer alleen dat het niet met name wordt genoemd. Ook jammer dat meteen al het eerste keurmerk niets met dierenwelzijn heeft te maken. ISO9001 betreft namelijk een paar meter papier in keurige ordners waarmee het bedrijf kan aantonen dat de kwaliteitszorg keurig op papier is vastgelegd...

Eigenlijk is er maar één (SKAL) dat iets zegt over dierenwelzijn. De rest is - en dan drukken we ons erg voorzichtig uit - minder relevant als het gaat om dierenwelzijn (zie het onderstaande lijstje).

1. BRC
2. ISO22000
3. HACCP (1, 2 en 3 drie betreffen voedselveiligheid en zijn grotendeels overlappend en hebben niets met dierenwelzijn te maken heeft - red. Eetwijzer)
4. USDA Organic (dit keurmerk ligt momenteel onder vuur omdat 'dierenwelzijn volgens de USDA niet belangrijk is'  - red. Eetwijzer)
5. Verordening (EG) nr. 1778/2002 algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting van een Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden  (Dierenwelzijn? - red. Eetwijzer)
6. Verordening (EG) nr. 825/2004 Anti-dumping maatregel gericht op Japanse TV-camera's (Het staat er toch echt - red. Eetwijzer)
7. Verordening (EG) nr. 854/2004 betreft specifieke voorschriften voor de organisatie van de officiële controles van voor menselijke consumptie bestemde producten van dierlijke oorsprong (minimale aandacht voor dierenwelzijn (art .4) - red. Eetwijzer)
8. Verordening (EG) nr. 999/2001 betreft voorschriften inzake preventie, bestrijding en uitroeiing van bepaalde overdraagbare spongiforme encefalopathieën (BSE - red. Eetwijzer)

Naschrift & Noot:

* De werkelijkheid is soms hilarisch. Terwijl ik druk was mijn een persiflage ontving ik een tweet met als inhoud: "De keurmerken worden vanzelfsprekend ge-audit. Daarnaast ben ik zelf bezig om een 'wisdom of the crowd" model (peer2peer, valuebased te starten. Transparantiemodel. Daarmee kan online 'bezoek' worden vormgegeven'...

#6 Is inmiddels aangepast. Moest niet 825/2004 zijn, maar 593/2013 - typefout. Toch maar weer even erbij gegoogeld en dat blijkt dan te gaan om: UITVOERINGSVERORDENING (EU) Nr. 593/2013 VAN DE COMMISSIE van 21 juni 2013 betreffende de opening en de wijze van beheer van tariefcontingenten voor vers, gekoeld of bevroren rundvlees van hoge kwaliteit en voor bevroren buffelvlees...

Braaf opschrijven II

Pampa

Ik heb me drie maanden geleden een beetje druk gemaakt over luie journalistiek in Trouw. In een stukje van een culinair journalist kreeg Jack van Messel, importeur van Uruguayaans rundvlees, ruim baan om uit te leggen waarom zijn product het beste en lekkerste en meest duurzame van de wereld is.

Gemakshalve vergelijkt hij - als ik het goed interpreteer zijn free range herefords op de pampa met Nederlandse dikbillen uit de stal. Ik vind dat érg kort door de bocht en volgens mij worden er dan appels met peren vergeleken. Meneer Thijssen heeft alles echter braaf uitgeschreven en genoten van zijn Uruguayaanse steak.

Mijn enigszins vileine blogje verscheen op 4 juni en na bijna drie maanden reageert Mark Soetman via Twitter:

"@MijnKoeJouwKoe Tsja. De waarheid is niet altijd hetgeen goed voelt. 'Controleerbaar' is een non-argument btw. Gebeurt in praktijk niet"

Keurmerken
Hij doelt op mijn opmerking, dat bij 'lokaal' de consument zelf bij de producent/boer kan gaan kijken en dat zij haar oordeel niet afhankelijk maakt van keurmerken met benamingen als ISO9001, ISO22000, HACCP, USDA Organic, SKAL, BRC, EU-verordeningen 1778/2002, 825/2004, 854/2004 en 999/2001, waar Lento Melo graag mee schermt als het om dierenwelzijn gaat.

Laten ik vooropstellen dat er een kern van waarheid zit in zijn tegenwerping, misschien zelfs wel meer dan dat, maar het kan. Je kán bij de boer gaan kijken bij 'onze' koeien. Sommige mensen doen het ook, maar lang niet iedereen. Bij rundvlees uit Uruguay ligt dat complexer, maar kan het óók (een retour Montevideo kost tegenwoordig maar €1.151,62 en je bent er al na 26 uur en 40 minuten).

Spitten
Ik vond het echter maar vreemd dat iemand reageert op een blogje dat door 44 mensen is gelezen en dat al bijna drie maanden geleden het licht zag. Wat ik ook zo gek vond was dat hij zich alleen maar op het lokale richt en niet op de andere argumenten en dan met name de appel/peren-vergelijking. Dus ben ik maar eens gaan spitten op internet en dat maakt meteen veel duidelijk.

Mark Soetman blijkt, onder de naam Zout, advieswerk te doen op gebied van 'duurzaamheid in de voedselketen'. Hij heeft intensief bijgedragen aan Lento Melo, een merknaam voor vlees uit Uruguay van meneer Van Messel*. Want door de barre omstandigheden op de Uruguayaanse pampa's groeien de herefords daar maar traag (lento) en dat is goed volgens Van Messel (lekkerder, leuker voor de dieren en beter voor het milieu), maar slecht volgens de VN (meer methaanuitstoot per koe omdat ze langer leven, erosie, overbegrazing, problemen met de watervoorziening en aantasting van de biodiversiteit).

In dit geval is controleerbaarheid allesbehalve een non-argument. Soms neemt iemand wél even de moeite om te gaan spitten. Toch leuk van internet; niet lokaal, wel heel controleerbaar. Net zo controleerbaar als de keurmerken die Lento Melo opsomt op de pagina Dierenwelzijn, eentje betreft overigens anti-dumping-maatregelen gericht tegen Japanse TV-camera's, maar daarover een andere keer.

-----
* Door het Trouw-artikel dacht ik dat 'lento melo' traag groeien betekent, maar op de website van Lento Melo lees ik "'Lento' is Spaans voor langzaam. En Melo is de naam van het stadje in Uruguay waarbij in de omgeving onze Lento Melo ossen hun kalme en onbezorgde leventje leiden." Dat Jack van Messel bij Lento Melo betrokken is, wordt uit de website niet duidelijk.

Pizzadeeg

Mijn verhouding met gist was tot voor kort wat eenzijdig. Ik kan erg genieten van wat het teweeg brengt in de vorm van brood, bepaalde dranken en ook kan ik lang kijken naar de eindeloze reeks minuscule koolzuurbelletjes in gistend appelsap. Maar ik had altijd nogal wat moeite om gist te laten doen wat ik wil. Oliebollenbeslag was zelden een probleem, maar mijn broden en pizza's hadden meestal veel weg van matzes.

En toen raakte ik geïntrigeerd door het verschijnsel pizza van de barbecue. Poging één leidde tot een gortdroge en weerbarstige bodem, maar het leidde er tevens toe dat ik eveneens iets weerbarstigs over me kreeg. En zo stuitte ik na een lange zoektocht op een recept in Het Complete Barbecue Boek, nota bene in het nimmer bekeken hoofdstuk "Groenten en zo".

Het originele recept is nogal gedetailleerd, maar dat blijkt nergens voor nodig te zijn.

• zakje gedroogde gist
• 1,5 theelepel suiker
• 300 ml warm water

Doe alles bij elkaar en wacht tot het gist gaat werken; er ontstaan belletjes die leiden tot schuimvorming.

• 500 gram bloem plus wat extra
• 2,5 theelepel zeezout (liefst zonder toevoegingen)
• 60 ml olijf- of andere olie

Meng de droge ingrediënten en voeg dan het vocht toe (het gistmengsel en de olie). Volgens het recept voeg je eerst 2 eetlepels olie toe aan het deeg en gebruik je de rest en de deegbal mee te bekleden, maar daar las ik overheen en dat bleek geen ramp te zijn.

Alles goed doorroeren en dan kneden tot er een mooi deegje is ontstaan. In een beslagkom afgedekt wegzetten op een warme plek en na een uur moet het volume zijn verdubbeld. Dan bij voorkeur nog een keer doorkneden en nogmaals een uur laten rijzen.

Neem een stuk van de deegbal en duw dat op een met olie ingevette bakplaat uit tot een dunne lap deeg en draai hem om. Beleg de lap naar keuze met tomaat of tomatensaus, rucola, mozarella, knoflook, ansjovis, vleeswaren, kappertjes, parmezaanse kaas en schuif hem in de oven (ong. 250ºC hetelucht of onder de grill) tot hij mooi bruin is.  In de kamado kan natuurlijk ook Volgens het oorspronkelijke recept moet je de groente even fruiten c.q. zacht laten worden in wat olie in een koekenpan en dat is wel een aanrader.

Kamado

Puur maar misschien niet eerlijk

Ik vrees dat ik binnenkort opvallend vaak onopvallend gevolgd zal worden door onopvallende lieden met gleufhoeden en trenchcoats. Ik ontkom er immers niet aan om in deze blog wat woorden te gebruiken die uitgefilterd worden door bevriende inlichtingendiensten. Maandag namelijk hoorde ik Joris Lohman van de Youth Foodmovement (YFM) op Radio1 zulke ongelooflijk gematigde dingen zeggen over AH's Puur en Eerlijk, dat ik me ging afvragen of ik soms een fundamentalistische food-extremist ben geworden.

De aanleiding was de stellingname van Foodwatch tegen AH's Puur en Eerlijk. Foodwatch vindt het namelijk puur nóch eerlijk dat Albert Heijn de suggestie wekt dat de producten van dat huismerk puur én eerlijk zijn. Want de grootgrutter legt de lat voor dit 'huismerk' wel heel erg laag. Als slechts één component een keurmerk heeft op gebied van duurzaamheid, dan valt het al in de prijzen.

...dat gaat dan echt over gezondheid
Een voorbeeld, cake die stijf staat van de e-nummers, maar waarvoor eieren zijn gebruikt met een ster van de Dierenbescherming (u weet wel beter leven, maar zonder snavel en met heel veel op 1m2) is Puur & Eerlijk. Althans volgens de opvatting van AH. Joris vindt dat verdedigbaar en noemt en passant Ik-Kies-Bewust als lichtende voorbeeld. Maar, daar lijkt hij het spoor helemaal bijster. Hij zegt daarover, '...dat gaat dan echt over gezondheid..." Dat weten we dan ook weer...

Maar, terug Puur & Eerlijk en/of AH. Deze laatste zegt, dat ze het de consument gemakkelijk wil maken om tot goede keuzes te komen, maar tevens is Puur en Eerlijk een marketinginstrument. Waar AH een beetje aan voorbij gaat is dat de gemiddelde consument nog steeds denkt dat "en" en betekent en "of" of. Al met al krijg ik sterk de indruk dat marketing en voorlichting bij AH op gespannen voet leven. Waar Joris van mening lijkt dat AH best goed bezig is, heb ik maar snel de petitie van Foodwatch getekend.

NB's
1 - Vooralsnog ga ik ervan uit dat Joris zijn dag niet had.
2 - Voor alle duidelijkheid, Ik-Kies-Bewust is evenmin een betrouwbaar kompas voor de zoekende consument

Giftig witbrood

Misschien zou ik dit lijstje heel serieus moeten nemen, maar dat lukt me niet. Er wordt gewaarschuwd tegen de gevaren van voedingsproducten die miljoenen mensen elke dag eten. En als we het lijstje mogen geloven zijn het hele grote gevaren.

Een opvallend citaat, "By definition, white bread and refined flours in general are toxic for your body because they have been stripped of virtually all vitamins, minerals, fiber, and other important nutrients." Of wat te denken van deze zinssnede, "On top of this, microwaveable popcorn contains a chemical known as diacetyl that can actually destroy your lungs."

Basisvoer van de gemiddelde overgewichtige

Giftig witbrood en pasta, longvernietiging door een stofje in de popcorn... Als dat zo is, kan je maar beter geen producten meer eten als witbrood, pasta en magnetronpopcorn, maar ook margarine, sojamelk, diepvriesmaaltijden, vleeswaren en witte rijst, energierepen en alles waar 'light' op staat zou leiden tot een voortijdige dood.

Maar als dat zo zou zijn, dan zou er toch al lang sprake moeten zijn van massale sterfte, dan zou een overgewichtsepidemie niet meer zijn dan een theoretische mogelijkheid. Het lijstje vertoont namelijk grote overeenkomsten met het basisvoer van de gemiddelde overgewichtige.

Een beetje je uiterste best

Niet dat ik ooit magnetronpopcorn eet, maar ik ben toch maar even gaan zoeken naar popcorn en diacetyl en jawel hoor, daar kunnen je longen van kapot gaan. De Division Environmental Epidemiology van het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) in Utrecht deed hier met een team onderzoek naar. Het team stelde vast dat Popcornwerkers-longen, oftewel Bronchiolitis Obliterans Syndroom (BOS), een niet te genezen longziekte, die de uitstroom van lucht uit de longen bemoeilijkt waarschijnlijk wordt veroorzaakt door diacetyl. De onderzoekers concluderen dat de chemische stof gedurende de fabricage gevaarlijk kan zijn bij verwarming en inademing, gedurende een langere periode.

Ook is er wel eens een consument gevonden die aan het Bronchiolitis Obliterans Syndroom lijdt, een man in de VS die dagelijks meerdere zakjes magnetronpopcorn eet... Anders gezegd, je moet wel een beetje je uiterste best doen om het via popcorn op te lopen.

Bij vleeswaren is de grote boosdoener natriumnitriet (E250). Dat kan in de maag worden omgezet in nitrosaminen en die zijn mogelijk kankerverwekkend. Maar als het niet wordt toegevoegd, bestaat er gevaar voor botulisme en als die vorm van voedselvergiftiging niet op de juiste wijze wordt behandeld is de kans om te overlijden levensgroot. Zie verder het factsheet van Foodwtach.

De doorwrochte foodwatcher

Raar woord, 'trendwatcher'. Als je niet beter zou weten zou je denken dat het iemand is die zwaar onderuitgezakt in een uiterste vorm van lethargie kijkt naar programma's als RTL Boulevard, Hart van Nederland, Springende BN'ers en andere deerniswekkendheden. Maar het zijn dus dure freelancers of loonslaven die overbetaalde marketeers vertellen wat er staat te gebeuren op gebied van mode en andere vormen van consumptie.

Maar misschien moet ik zelf maar eens een poging doen mij te laten betalen voor mijn trendwatchende capaciteiten. Zo valt mijn oog op een artikel in de Volkskrant over voedselcollectieven. Dat blijkt ineens enorm aan te slaan en stelt mensen in  staat om biologisch te eten zonder tussenkomst van winkelketens en het is profijtelijk voor zowel de boer als zijn klanten.

Intimiderend aangekeken
Tijdens een bijeenkomst in Dordrecht - een jaar of wat geleden - over onder meer stadslandbouw, had ik daar al een lans voor gebroken. Ik werd namelijk een beetje lacherig van het idee dat welwillende stedelingen op stukjes grond in hun wijk groenten zouden gaan verbouwen, met het idee dat ze daarmee deels zelfvoorzienend zouden kunnen worden. Je ziet het voor je: in het vroege voorjaar is iedereen enthousiast aan het spitten, schoffelen, vrezen en harken en ligt alles er spic en span bij. Het zaai- en pootgoed komt mooi op en dan... breekt de vakantie aan. De vakantiegangers genieten van de zon op hun vakantieadres en berichten over de barre weersomstandigheden thuis, stemmen tot grote tevredenheid.

Eenmaal teruggekeerd in de wijk blijkt dat het barre weer heeft geleid tot een metamorfose van de buurtmoestuin. De zaailingen en het pootgoed zijn overwoekerd door onbekende groeisels en de aanhoudende regenval weerhoud menigeen ervan een duchtig te gaan wieden. Misschien bracht ik mijn voorstel wat weinig gepolijst, maar toen ik voorstelde dit anders aan te pakken, werd ik nogal intimiderend aangekeken.

Doorwrochte rekenmodellen
Mijn idee was vrij simpel; laat de boer doen waar hij goed in is en sluit deals met boeren uit de directe omgeving. Sluit als stad of wijk een contract af met een boer waarin je aangeeft wat je precies wilt hebben, soort groente, welk ras, hoeveel kilo en wanneer en geef daarbij aan of het biologisch moet en wat de boer moet doen aan natuur en milieu. Uiteraard kost elke eis geld, maar daarmee is nog niet gezegd dat de kosten voor de consument stijgen of dat de opbrengsten voor de boer dalen. Het kan zomaar omslaan in lagere kosten voor de consument en hogere inkomsten voor de boer. Immers, die laatste krijgt soms minder dan de kostprijs terwijl de consument er niks van merkt als bijvoorbeeld de prijs van de voor uien door de bodem zakt. Voor de boer is het bovendien prettig dat hij weet dat hij zijn opbrengst gegarandeerd kan afzetten.

Zoals een doorgewinterde trendwatcher was deze ingeving niet echt gebaseerd op doorwrochte rekenmodellen en ander semi-wetenschappelijks, maar het blijkt dus wel te werken. Althans volgens dat bericht in de Volkskrant en de nieuwbrief van de betrokken boeren.